Stollingsfactoren zijn voornamelijk eiwitten die verantwoordelijk zijn voor het vermogen van bloed om te stollen. Er zijn er maar liefst een dozijn en hun gezamenlijke actie zorgt voor het behoud van plasmahemostase. Onder normale omstandigheden verhinderen bloedstollingsfactoren dat bloed uit de bloedvaten stroomt, maar als er enige stoornissen in de hoeveelheid zijn, kunnen patiënten verschillende symptomen ervaren, waaronder bloeding.
Inhoudsopgave
- Stollingsfactoren: soorten
- Stollingsfactoren: productie in het lichaam
- Stollingsfactoren: indicaties voor onderzoek
- Ziekten die verband houden met stollingsfactoren
- Stollingsfactoren: toepassing in de geneeskunde
Stollingsfactoren zijn eiwitten die in de lever worden geproduceerd en die werken om een permanent stolsel te creëren en te voorkomen dat bloed uit een beschadigd bloedvat stroomt.
Het menselijk lichaam heeft een aantal verschillende mechanismen om zijn integriteit te behouden. Een daarvan is hemostase, een proces dat voorkomt dat bloed uit de bloedvatwanden lekt. Er zijn over het algemeen drie soorten hemostase:
- vasculair
- bord
- plasma
Het bestaan van de laatste wordt bepaald door de aanwezigheid van plasmastollingsfactoren in het bloed.
De belangrijkste ontdekkingen over stollingsfactoren en de direct daarmee samenhangende stollingscascades vonden plaats in de 19e en 20e eeuw. Op dat moment werden andere stollingsfactoren ontdekt, en tegelijkertijd konden wetenschappers ook ontdekkingen doen over hoe het bloedstollingsproces precies werkt.
In de loop van het werk werden de opvattingen over het beloop van plasma-hemostase vele malen gewijzigd, maar uiteindelijk was het niet alleen mogelijk om de mechanismen te begrijpen waarin stollingsfactoren een rol spelen, maar ook om te leren over hun verschillende typen en ziekten, waarbij verstoringen in het aantal individuele stollingsfactoren een rol spelen.
Stollingsfactoren: soorten
De groep factoren die de stolling beïnvloeden, omvat soms verschillende hoeveelheden stoffen: sommige auteurs classificeren meer als stollingsfactoren, en anderen classificeren minder verbindingen. De meest populaire is de classificatie van plasmastollingsfactoren, die 12 van hen onderscheidt en ze zijn:
- factor I: fibrinogeen (omgezet in fibrine, wat de basis is van het uiteindelijke stolsel)
- factor II: protrombine (verantwoordelijk - na omzetting naar trombine - voor de omzetting van fibrinogeen naar fibrine)
- factor III: weefseltromboplastine (weefselfactor)
- factor IV: calciumionen
- factor V: proaccelerin
- factor VII (proconvertin)
- factor VIII: antihemofiele factor (antihemofiele factor A)
- factor IX: Kerstfactor (antihemofiele factor B)
- factor X: Stuart-factor
- factor XI: anti-hemofiele factor C
- factor XII: Hageman-factor (contactfactor)
- factor XIII: fibrine-stabiliserende factor
In bredere termen dan degene die hierboven zijn gepresenteerd, omvat de groep stollingsfactoren vele andere stoffen, waaronder de von Willebrand-factor, prekalikreïnen en eiwitten C en S.
Na analyse van deze lijst zal het je misschien verbazen dat de factor met het getal VI ontbreekt. Dit is geen vergissing - in het verleden werd de zesde stollingsfactor onderscheiden, hoewel het in de daaropvolgende jaren niet mogelijk was om het bestaan ervan definitief te bevestigen. Als gevolg hiervan werd het verwijderd van de oorspronkelijke lijst, waaraan vervolgens factor XIII werd toegevoegd.
De classificaties van de stollingsfactor omvatten niet alleen het toewijzen van specifieke getallen, maar ook de indeling in labiele en stabiele stollingsfactoren.
Labiele stollingsfactoren - waaronder onder andere Factoren V en VIII, die worden gekenmerkt door de grootste labiliteit - zijn dergelijke verbindingen die vrij snel kunnen ontbinden (dit kan bijvoorbeeld gebeuren in een bloedmonster dat bij een patiënt wordt afgenomen).
Stabiele stollingsfactoren zijn daarentegen factoren die worden gekenmerkt door een veel langzamere spontane desintegratie.
Nog een andere verdeling van stollingsfactoren is gebaseerd op welk stollingsmechanisme de stoffen activeren. Nou, er zijn er twee zogenaamde coagulatieroutes: intrinsieke en extrinsieke routes.
De intrinsieke stollingsroute wordt geïnitieerd door de activiteit van factor XII, terwijl factoren VII, III en IV eerst worden geassocieerd met de initiatie van de extrinsieke route.
Uiteindelijk leiden beide routes tot de activering van een gemeenschappelijke route, waarvan het effect de omzetting van fibrinogeen in fibrine is, en zo wordt uiteindelijk een stolsel gevormd. Het hele mechanisme waardoor de bloedstolling plaatsvindt, staat bekend als de stollingscascade.
Stollingsfactoren: productie in het lichaam
De productie van de stollingsfactoren vindt voornamelijk plaats in de lever. Synthese (althans een deel van) van deze stoffen - hoewel in veel mindere mate - vindt ook plaats in andere delen van het lichaam, zoals bijvoorbeeld megakaryocyten (plaatjesprecursoren) of endotheelcellen.
Over het algemeen worden stollingsfactoren in de lever gesynthetiseerd, afhankelijk van de huidige behoeften van het lichaam, maar er zijn bepaalde omstandigheden die de productieprocessen kunnen beïnvloeden. Deze situatie kan zelfs bij zwangere vrouwen voorkomen - tijdens de zwangerschap worden stollingsfactoren in een verhoogde hoeveelheid gesynthetiseerd, wat betekent dat er in de gezegende toestand een verhoogd risico is op verschillende trombo-embolische voorvallen.
Bij de bespreking van de verdeling van bloedstollingsfactoren is tot dusver een belangrijk aspect weggelaten: het onderscheid tussen stollingsfactoren die afhankelijk zijn van vitamine K en die welke onafhankelijk zijn van deze vitamine.
De eerste van deze gevallen betekent dat vitamine K nodig is voor de synthese van de betreffende stollingsfactoren.Dit zijn factoren: II, VII, IX en X. Kennis hiervan is niet alleen belangrijk omdat het u bewust maakt van de problemen waartoe vitamine K-tekort kan leiden.
Dit komt doordat het bewustzijn hiervan wordt gebruikt bij de behandeling - wanneer een patiënt zijn bloedstolling moet verminderen (zoals bijvoorbeeld het geval is bij patiënten met atriumfibrilleren), kan hem anticoagulantia worden gegeven, waarvan het effect juist kan zijn dat aan vitamine K.
Dankzij het gebruik van dergelijke preparaten kan de hoeveelheid vitamine K-afhankelijke stollingsfactoren worden verminderd, en dus de verwachte vermindering van de bloedstolling - voorbeelden van dit soort geneesmiddelen zijn warfarine en acenocoumarol.
Stollingsfactoren: indicaties voor onderzoek
Tests die indirect informeren over de activiteit van stollingsfactoren in het lichaam, worden relatief vaak aan patiënten besteld. We hebben het hier over tests als APTT-meting (waarmee de werking van de intrinsieke coagulatieroute kan worden beoordeeld), PT (waarmee de functie van de extrinsieke coagulatieroute kan worden gecontroleerd) of INR.
Het vinden van afwijkingen in individuele tests kan u helpen bij welke stollingsfactoren u mogelijk een tekort heeft. Hoge INR-waarden suggereren bijvoorbeeld dat de patiënt mogelijk een verminderde hoeveelheid vitamine K-afhankelijke stollingsfactoren heeft.
In principe alleen als patiënten afwijkingen vertonen in deze tests en wanneer ze gepaard gaan met enkele klinische symptomen (zoals een zeer hoge neiging tot blauwe plekken of frequente bloeding uit verschillende gebieden, bijv. Neus) directe beoordeling van individuele stollingsfactoren.
In dergelijke situaties is het mogelijk om enkele, specifieke stollingsfactoren te bestuderen - het is erg belangrijk om te weten welke factor gerelateerd is aan de aandoening, omdat er verschillende ziekte-entiteiten zijn waarbij er stoornissen zijn met betrekking tot het aantal afzonderlijke factoren die het stollingsproces beïnvloeden.
Ziekten die verband houden met stollingsfactoren
De ziekten die waarschijnlijk het meest worden geassocieerd met bloedingsstoornissen zijn hemofilie. Er wordt onderscheid gemaakt tussen hemofilie A (waarbij het tekort verband houdt met factor VIII), hemofilie B (waarbij de hoeveelheid factor IX wordt verstoord) en hemofilie C (waarbij de aandoening verband houdt met factor XI).
Een meer algemene ziekte, die u echter minder hoort dan over hemofiliepatiënten, is een entiteit die verband houdt met een tekort aan een andere stollingsfactor - de ziekte van von Willebrand. Nog andere entiteiten die verschijnen als gevolg van een tekort aan stollingsfactoren omvatten congenitale afibrinogenemie en aangeboren factor VII-deficiëntie.
Eerder werd vermeld dat het de lever is die de meeste stollingsfactoren produceert. In een situatie waarin - om verschillende redenen - disfunctie van dit orgaan optreedt, kunnen ze zich op verschillende manieren manifesteren, een daarvan is de verstoring van de productie van stollingsfactoren.
Om deze reden worden stollingsfactoren die in de lever worden gesynthetiseerd - en meer specifiek tests die hun functioneren beoordelen, d.w.z. APTT en PT - soms besteld bij patiënten met een vermoedelijke leverdisfunctie.
Stollingsfactoren: toepassing in de geneeskunde
Er zijn situaties waarin een tekort aan stollingsfactoren zelfs levensbedreigend kan zijn, zoals bij patiënten met het disseminated intravascular coagulation syndrome (DIC).
In een dergelijke situatie - om het leven van de patiënt te redden - kunnen hem stollingsfactorpreparaten worden toegediend. In het geval van DIC worden meestal vitamine K-afhankelijke stollingsfactoren toegediend, en deze kunnen ook worden gebruikt bij patiënten met een ernstige leverziekte of bij patiënten die een significant risico op levensbedreigende bloeding hebben ontwikkeld door overdosering met orale anticoagulantia.
In het geval van andere entiteiten die eerder werden genoemd - zoals bijv.hemofilie A of hemofilie B - krijgen patiënten, indien nodig, preparaten met specifieke stollingsfactoren, waarvan de deficiëntie in hen werd gevonden.
Bronnen:
1. B. Sokołowska, Repertory on the fysiologie van hemostase, Acta Haematologica Polonica 2010, 41, nr. 2, pp. 245-252
2. J. Czajkowska-Teliga, Stollingsstoornissen in de perinatale periode, Perinatologie, Neonatologie en Gynaecologie, deel 2, nummer 3, 208-211, 2009
3. H. Krauss, P. Sosnowski (eds)., Fundamentals of human fysiologie, Wyd. Wetenschappelijke Universiteit van Poznań, 2009, Poznań, pp. 258-274
Aanbevolen artikel:
Bloedstollingsstoornissen - oorzaken, symptomen en behandeling Over de auteur
